Fazy przystosowania się w rodzinie alkoholowej

Rodzina, w której pojawia się problem alkoholizmu staje się systemem wysoce dysfunkcjonalnym. To właśnie ten element uzależnienia staje się integralnym elementem całości i stopniowo angażuje uwagę i zasoby psychiczne wszystkich członków rodziny.
Ta dysfunkcjonalność nie jest zaskoczeniem, element ten nie pojawia się w relacjach nagle. Podobnie jak sam problem alkoholizmu, tak i funkcjonowanie rodziny alkoholika jest charakteryzuje się dynamiką przystosowania do sytuacji i pogarszającej się jakości funkcjonowania, stopniowo zmierzającej do patologicznych warunków.
Obserwacja kolejnych zmian zachodzących w rodzinach z problemem alkoholowym pozwala na wyodrębnienie kolejnych faz procesu przystosowania.
Faza 1. Zarówno alkoholik, jak i jego najbliższe otoczenie zaprzecza istnieniu problemu. Incydenty nadmiernego spożycia alkoholu, pomimo tego, iż zdarzają się sporadycznie są powodem kłótni i napięć. Rodzina – najczęściej żona uzależnionego męża decyduje się na podjęcie prób ingerencji w sytuację, gdy alkohol w znaczący sposób zmienia zachowanie męża, jednak napotka na silny opór – to moment pojawienia się w relacji wymówek, obietnic oraz usprawiedliwień ze strony osoby uzależnionej. Przede wszystkim dominuje tu postawa zaprzeczania istnienia problemu, a jednocześnie rośnie częstotliwość intencjonalnego szukania okazji do spożywania alkoholu. Zachowania alkoholika są jednak tolerowane a członkowie najbliższej rodziny dokładają starań, by uchronić go przed negatywnymi skutkami picia.
Faza 2. Jest etapem, w którym podejmowane są pierwsze próby pozbycia się problemu. Incydenty alkoholowe są coraz częstsze, a wraz z nimi rośnie tendencja uzależnionej osoby do izolacji i oddalania się od najbliższych – sprawia to, że coraz więcej aktywności całej rodziny skupia się na problemie. Pomiędzy małżonkami pojawia się napięcie, które powoduje zaburzenia emocjonalne u dzieci, które pomimo iż mogą nie uczestniczyć bezpośrednio w konfrontacjach rodziców, mają wzgląd w sytuację i również jej doświadczają.
Faza 3. Następnie pojawia się faza chaosu – to moment utraty nadziei na poprawę ze strony osoby uzależnionej. Nie wierzy ona w możliwość rozwiązania problemu. Członkowie rodziny biernie poddają się biegowi wydarzeń i rezygnują z wcześniej podejmowanych prób przejęcia kontroli nad sytuacją – zachowaniem alkoholika i jego spożywaniem alkoholu. Wysiłki kierowane są najczęściej w kierunku ograniczenia funduszy przeznaczanych na alkohol. To etap na którym najczęściej pojawiają się próby rezygnacji z rodziny.
Faza 4. Osoba nieuzależniona, najczęściej żona, przejmuje kontrolę nad całym życiem rodzinnym, traktując alkoholika na równi z dziećmi. Litość i tendencja do opieki zaczynają zastępować niechęć i wrogość. W ten sposób rodzina staje się stabilniejsza.
Faza 5. Na tym etapie podejmowane są próby separacji lub definitywne wykluczenie osoby uzależnionej z kręgu rodzinnego. Żona koncentruje się na problemach finansowych. Rozwiązaniem problemów emocjonalnych, wydaje się być droga rezygnacji z uzależnionego. Często takie zachowanie żony, skłania męża do zaprzestania picia i podjęcia prób abstynencji.
Faza 6. Zona i dzieci dokonują reorganizacji rodziny. Zaczyna się życie bez osoby uzależnionej.
Faza 7. Jeśli alkoholik podjął decyzję o leczeniu, zostaje ponownie włączony do rodziny.

Każda z opisanych faz może trwać dowolną ilość czasu. Często przystosowanie zatrzymuje sie na fazie czwartej i tak już pozostaje.